Rumień po kleszczu – czy to...? 6 ważnych pytań o boreliozę

2022-08-08

Jak objawia się borelioza? Czy jeśli masz rumień po kleszczu, to znaczy, że na nią chorujesz? Czym jest neuroborelioza i czy choroby odkleszczowe zagrażają życiu? Odpowiadamy na wszystkie te pytania i wyjaśniamy wątpliwości związane z boreliozą i jej leczeniem.

Spis treści:

Rumień po kleszczu – czy to może być borelioza?
Borelioza – objawy, które mogą świadczyć o chorobie
Neuroborelioza – co to?
Czy borelioza jest wyleczalna?

Rumień po kleszczu – czy to może być borelioza?

Rumień po kleszczu to jeden z pierwszych objawów mogących świadczyć o tym, że organizm został zakażony krętkiem Borrelia burgdorferi, powodującym chorobę odzwierzęcą znaną jako borelioza. Rumień pojawia się u 70-80% zakażonych odkleszczową bakterią, która powoduje przewlekłą, wieloukładową chorobę.

Co to znaczy? To, że borelioza może dawać objawy w obrębie całego organizmu – skórne, kostno-stawowe, neurologiczne, kardiologiczne i narządowe. Są one na tyle nietypowe, że przez lata zwodziły lekarzy – do końca XIX w. wielu europejskich klinicystów opisywało objawy boreliozy jako odrębne, samodzielne choroby. W Polsce zachorowania na boreliozę rejestrowane są od 1996 roku i, jak wynika z danych Głównego Inspektoratu Sanitarnego i Państwowego Zakładu Higieny, z roku na rok jest ich coraz więcej.

Rumień po kleszczu – czy to może być borelioza?

Borelioza – dlaczego rośnie liczba zakażeń?

Jak wynika z zestawienia opublikowanego przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny od 1 stycznia do 31 maja 2022 zanotowano w Polsce 2609 przypadków zachorowania na boreliozę. Rok wcześniej w tym samym okresie zachorowało na boreliozę 2227 osób, widać więc, że liczba zakażeń powoli się zwiększa. Sprzyja temu ocieplenie klimatu i łagodne zimy, które pozwalają przetrwać większej liczbie kleszczy.

Wyższe temperatury powodują także dłuższy okres żerowania kleszczy (od przedwiośnia nawet do połowy grudnia). Należy jednak pamiętać, że nie każde ukłucie skóry przez kleszcza oznacza, że automatycznie zachorujesz na boreliozę. Szacuje się, że w Polsce zakażonych boreliozą jest 3-30% kleszczy, co oznacza, że ryzyko przekazania zakażenia z kleszcza na człowieka to średnio tylko 4%.

Borelioza – objawy, które mogą świadczyć o chorobie

Jakie objawy daje borelioza? Rumień nazywany wędrującym jest uznawany za pierwszy z nich. Jak wygląda rumień wędrujący? Wbrew pozorom nie jest to rumień, który znienacka pojawia się w różnych miejscach ciała. Wędrujący rumień po kleszczu, który cię ukąsił, wygląda najpierw jak mała czerwona plamka. „Wędruje” jedynie jej brzeg – bo rumień po kleszczu stopniowo się powiększa (w przeciwieństwie do innych wysypek na skórze). Choć brzeg rumienia po kleszczu obejmuje coraz większe obszary skóry, w jego środku może ona stopniowo blednąć. Czasami zaczerwienione zostaje tylko miejsce wkłucia insekta, co sprawia, że rumień po kleszczu wygląda jak „bawole oko”.

Rumień po kleszczu może wyglądać różnie w zależności od miejsca zaatakowanego przez kleszcza. Na tułowiu może osiągać bardzo dużą wielkość, mocno blednąć (poza samym brzegiem) i być niewyczuwalny pod dotykiem. Rumień na łydce będzie zaś ciągle czerwony i jakby lekko opuchnięty – da się wyczuć jego granice, dotykając go palcami.

By zostać zdiagnozowany, rumień po kleszczu musi mieć średnicę większą niż 4 cm (mniejszy ślad oznacza tylko uczulenie na ślinę kleszcza). Zazwyczaj trwa na skórze od kilku dni do kilku tygodni, po czym samoistnie znika. Uwaga – rumień po kleszczu nie musi pojawić się bezpośrednio po ukąszeniu kleszcza, może wystąpić po np. 3 dniach, albo nawet i po miesiącu od ukąszenia.

Czy rumień wędrujący zawsze oznacza boreliozę?

Jeśli miałaś kiedyś podobne objawy i zastanawiasz się, czy rumień wędrujący zawsze oznacza boreliozę, mamy dla ciebie złą wiadomość – tak, jest on oznaką boreliozy. Oczywiście najlepiej, gdy takie rozpoznanie będzie ustalone przez lekarza, który dokładnie zna objawy boreliozy. Należy przy tym pamiętać, gdy ukąsi Cię w głowę kleszcz – rumień może być niewidoczny pod włosami.

Niestety, rumień wędrujący to nie jedyny przejaw boreliozy. Kolejne objawy boreliozy to:

objawy grypopodobne – złe samopoczucie, bóle głowy, mięśni i stawów, podwyższona temperatura, sztywność karku. Najczęściej trwają kilka dni i samoistnie znikają.
chłoniak limfocytowy – występuje bardzo rzadko, najczęściej u dzieci. To niebolesny, czerwony lub sinoczerwony guzek, umiejscowiony zwykle na karku, uchu, brodawce sutkowej lub u mężczyzn na mosznie.
porażenie nerwu twarzowego (objawiające się m.in. problemem ze zmarszczeniem czoła, niedomykaniem się oka bądź tylko „częściowym” uśmiechem).

Gdy zauważysz u siebie przynajmniej dwa z trzech głównych objawów boreliozy (rumień, objawy grypopodobne, chłoniak), koniecznie zgłoś się do lekarza, który przeprowadzi diagnostykę i wdroży leczenie.

W Polsce masz możliwość zbadania kleszcza, który cię ukąsił – możesz wysłać go do laboratorium, które przeprowadza takie analizy (zajmują się tym m.in. Ośrodki Badań DNA). Jednak należy pamiętać, że badanie kleszcza nie jest uznawane za metodę diagnostyczną w kierunku boreliozy. To, że ukąsił Cię kleszcz zakażony krętkiem Borrelia burgdorferi, wcale nie oznacza, że automatycznie zachorujesz na boreliozę. Jej objawy mogą się nie pojawić, ponieważ w wielu przypadkach układ odpornościowy człowieka sam radzi sobie z zakażeniem i nie dopuszcza do rozwoju choroby.

Borelioza – objawy po latach

Borelioza – objawy tej choroby, jeżeli nie zostanie wdrożone leczenie, mogą wystąpić nawet po kilku latach od zakażenia. Jak wtedy objawia się borelioza? Objawy tzw. fazy późnej boreliozy to już naprawdę groźne dla zdrowia dolegliwości. Jak objawia się nieleczona borelioza? Objawy po latach to m.in.:

zapalenie stawów,
zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych/zapalenie mózgu,
zapalenie nerwów,
zaburzenia rytmu serca.

Neuroborelioza – co to?

Neuroborelioza to odmiana boreliozy, która w Europie występuje dość często. Szacuje się, że neuroborelioza stanowi 15-40% zakażeń boreliozą. W pierwszych pięciu miesiącach 2022 roku w Polsce na 2609 zarejestrowanych przypadków boreliozy przypadało 69 zachorowań na neuroboreliozę.

Czym różni się neuroborelioza od boreliozy? Można powiedzieć, że neuroborelioza to borelioza + objawy neurologiczne. Neuroborelioza atakuje bowiem ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy. Jak przebiega ta „mózgowo-nerwowa” borelioza? Objawy neurologiczne pojawiają się najczęściej po 1-3 miesięcy od zakażenia, ale mogą wystąpić nawet po kilku miesiącach lub latach po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza.

Neuroborelioza – co to?

Neuroborelioza – objawy

Neuroborelioza powoduje postępujący proces zapalenia tkanki nerwowej i niszczy anatomiczne struktury mózgu. Może przypominać przebiegiem inne choroby powiązane z układem nerwowym, np. depresję, nerwicę czy nawet stwardnienie rozsiane. Jej symptomy mogą być różne w zależności od odporności systemu immunologicznego i szybkości, z jaką bakterie będą opanowywać układ nerwowy. Główne objawy neuroboreliozy to zmęczenie, senność i stany depresyjne. Warto jednak pamiętać, że neuroborelioza ma 3 fazy, które mogą przebiegać z odmiennymi objawami.

Neuroborelioza – objawy fazy I (2-3 tygodnie po zakażeniu):

bóle mięśni, sztywność stawów,
bóle głowy,
problemy z koncentracją i koordynacją ruchową.

Neuroborelioza – objawy fazy II (kilka tygodni – kilka miesięcy po zakażeniu):

uczucie mrowienia w mięśniach, następnie ich porażenie,
drętwienie rąk i nóg,
zapalenie mózgu/opon mózgowo – rdzeniowych.

Neuroborelioza – objawy fazy III (kilka miesięcy – kilka lat po zakażeniu):

duże problemy z poruszaniem się,
niedowłady,
psychozy bądź inne zaburzenia psychiczne.

Czy borelioza jest wyleczalna?

Zastanawiasz się, czy borelioza jest wyleczalna? Nareszcie jakaś dobra wiadomość – tak, borelioza jest całkowicie wyleczalna! Nieprawdą jest rozpowszechnione dość przekonanie, że boreliozy nie da się wyleczyć i że tylko się ją okresowo zalecza. Borelioza to choroba bakteryjna (jak np. angina) i leczy się ją, podając antybiotyki.

Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych w przypadku boreliozy zaleca antybiotykoterapię, która trwa minimum 21 dni. Lekami stosowanymi w leczeniu boreliozy są doksycyklina, amoksycylina, cefuroksym, ceftriakson, cefotaksym. W praktyce farmaceutycznej najczęściej spotykamy się z leczeniem doksycykliną. W przypadku braku skuteczności wyżej wymienionych leków podaje się także azytromycynę.

Czy borelioza jest wyleczalna? Wypowiedź eksperta

Jak długo żyje się z boreliozą?

Od kiedy prowadzony jest rejestr przypadków boreliozy (czyli w Polsce od 1996 roku) ani w naszym kraju, ani w Europie nie odnotowano ani jednego przypadku zgonu z powodu boreliozy. Jest to choroba całkowicie wyleczalna farmakoterapią antybiotykową, która największy skutek odnosi gdy jest wcześnie wdrożona. Kleszcz – rumień – borelioza – wyleczenie –by taki był przebieg wypadków, istotny jest szybki kontakt z lekarzem, gdy tylko zauważymy u siebie rumień po kleszczu czy inne opisywane wyżej objawy.

Inną niż borelioza odkleszczową chorobą groźną nie tylko dla zdrowia, ale i życia jest natomiast odkleszczowe zapalenie mózgu, które nieleczone może doprowadzić do zgonu. Ale i tu mamy dobrą wiadomość – na odkleszczowe zapalenie mózgu jest skuteczna i bezpieczna szczepionka.

Jak uniknąć chorób odkleszczowych?

Tu najważniejsza jest profilaktyka, czyli:

unikanie miejsc bytowania kleszczy,
zakładanie na spacery do lasu odzieży z długimi rękawami i nogawkami i zakrytych butów,
używanie środków odstraszających kleszcze,
staranne sprawdzenie po powrocie ze spaceru, czy nie mamy na ubraniu bądź skórze kleszcza – wskazana jest kąpiel i zmiana ubrania,
jak najszybsze usunięcie kleszcza wbitego w skórę za pomocą przeznaczonych do tego preparatów i akcesoriów.

Warto także wypróbować działanie suplementów, które wspierają układ odpornościowy w walce z efektami ukąszenia kleszcza. Kapsułki z naturalnymi wyciągami z ziół i innych roślin znajdziesz w Nabea – zapraszamy na zakupy! A jeżeli ciekawi Cię, jak działają naturalne suplementy, zapraszamy do lektury. Z naszego bloga dowiesz się m.in. jakie są najlepsze suplementy dla aktywnej kobiety i czym różnią się suplementy od leków.